Essay 8 Kan kunst een Taboe doorbreken?

Mijn reactie op het artikel:
‘Troostmeisjes’ van Nederlandse fotograaf Banning nu ook te zien in Japan
geschreven door Merel Ben op 23 september 10:00 uur. Bron: de Volkskrant

Soms kent het verleden nare gebeurtenissen. De Tweede Wereldoorlog is daar zo’n voorbeeld van. Het is een periode waarin onschuldige mensen de dupe moesten zijn, van iemand anders idealen. De oorlog kent veel verdriet en blijft een gevoelig onderwerp bij de oudere generatie. Daarnaast kent deze ellendige periode ook taboes. Een van de grootse taboes komt misschien wel uit Japan, namelijk de’ troostmeisjes’. Een benaming voor de 200 duizend jonge Indonesische, Chinese, Koreaanse en ook Nederlandse meisjes, die door Japanse soldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog seksueel zijn uitgebuit. Fotograaf Jan Banning en journalist Hilde Janssen reisde tussen 2007 en 2009 door Indonesië om de inmiddels oude ‘troostmeisjes’ te interviewen en te portretteren. Hun werk was overal in de wereld te aanschouwen. Behalve in Japan. Maar daar lijkt nu verandering in te gaan komen. Is een kunstenaar in staat om met zijn werk erkenning te vragen voor een taboe?

Een Indonesische vrouw met een indringende blik sierde in 2010 de omslag van het boek ‘Troostmeisjes’. Een boek van de Nederlandse fotograaf Jan Banning (60). De vrouw op leeftijd die we zien, heet Wainem. Zij was tijdens de Tweede Wereldoorlog een van de vele troostmeisjes, waar Japanse soldaten zogenoemd hun troost bij zochten. Echter voldeed alleen een schouder om op uit te huilen niet. Nee, Japanse soldaten zochten troost in seks. Tegen de wil in van de jonge meisjes. Het is een onderwerp dat gevoelig ligt in Japan. Er heerst een politieke verdeeldheid tussen een groep mensen die erkenning willen voor de uitgebuite vrouwen en de rechtse meerderheid die er van overtuigd zij dat de meisjes destijds hun lichaam aanboden tegen een geldbedrag.

‘Troostmeisje’ door Jan Banning

‘Troostmeisje’ door Jan Banning

‘Troostmeisje’ door Jan Banning

Nu een paar jaar later, siert Wainem de cover van het oktobernummer van DAYS JAPAN. Het tijdschrift laat documentairefotografie zien. De keuze om een ‘troostmeisje’ op de cover te zetten van een Japans tijdschrift is opmerkelijk. Fotograaf Banning hoopt dat de cover voor ‘heibel’ en ‘debat’ zal zorgen.

Het is niet alleen DAYS JAPAN die aandacht besteed aan het taboe rondom de ‘troostmeisjes’. Zo las ik in het artikel ‘Troostmeisjes’ van Nederlandse fotograaf Banning nu ook te zien in Japan’ dat er op dit moment ook sprake is van een tentoonstelling die georganiseerd zal worden door Women’s Active Musuem (WAM) on War and Peace in Tokio.[1] Ik hoop van harte dat dit plan doorgezet kan en mag worden. Initiatieven als deze, kan ik alleen maar aanmoedigen. Zelf ben ik een vrouw. En ik vind het belangrijk dat waar dan ook in de wereld vrouwen het recht op spreken hebben. Was het niet toen, dan maar nu. Iets wat opgaat voor de ‘troostmeisjes’ die inmiddels op leeftijd zijn. Het is niet, corrigeer nooit te laat om een taboe als nog uit de wereld te helpen!

De serie ‘troostmeisjes’ van Jan Banning, heb ik uit nieuwsgierigheid opgezocht op het internet.[2] Naast het feit dat met dit werk het spreekrecht van de misbruikte vrouwen centraal wordt gesteld, vind ik de portretfoto’s van de inmiddels verouderde ‘troostmeisjes’ super indrukwekkend. Banning heeft een prachtig handschrift en weet mij te raken met de manier waarop hij de ‘troostmeisjes’ heeft geportretteerd.

Het is duidelijk dat Banning zijn talent; fotograferen, benut om kunst te maken. Wereldwijd exposeert hij met zijn werk en mogen toeschouwers het komen bewonderen. Op deze manier functioneert zijn kunst als amusement. Maar daarnaast zet Banning de kunstvorm fotografie ook in, om een maatschappelijk debat aan de kaak te stellen. Weer een goed voorbeeld van waarom kunst zo belangrijk is voor de mens.

Een kunstenaar is ten alle tijden de aangewezen persoon om met zijn werk een statement of boodschap te brengen naar de maatschappij, politiek of een cultuur. Op een beeldende manier, die niet al te veel uitleg vraagt, kan de kunstenaar onze ogen openen of ons ergens bewust van maken. Hoe mooi is het voor een kunstenaar die met zijn talenten om herkenning kan vragen voor een taboe? Wat ik hiermee probeer te zeggen, is dat kunst niet alleen dat schilderijtje aan de muur is. Kunst geeft ons zoveel meer.

Bronnen
http://www.volkskrant.nl/agenda/troostmeisjes-van-nederlandse-fotograaf-banning-nu-ook-te-zien-in-japan~a3752584/
http://www.janbanning.com/
http://wam-peace.org/en/

Voetnoten
[1] Nu besteedt niet alleen DAYS JAPAN aandacht aan Troostmeisjes, er is ook sprake van een tentoonstelling in 2015, georganiseerd door het kleine Women’s Active Museum (WAM) on War and Peace in Tokio.

[2] http://www.janbanning.com/

Advertentie